Pneumopteria
Autor | artist: Roland Boden (1962)
miejsce | Ort | place: Kulturmanufaktur Gerstenberg, Ziegelstraße 28A, Frankfurt (Oder)
Pneumopteria, zwane także wielorybami lub gąbkami chmurowymi, naukowo czasami pneumospongiami, w starszych źródłach często również podniebnymi lewiatanami, były gigantycznymi, podobnymi do chmur stworzeniami, które zdawały się swobodnie unosić w atmosferze bez ruchu i napędu. Ich długość mogła wynosić kilkaset metrów. Obecnie należy je uznać za wymarłe ze względu na ich wrażliwość na antropogeniczne promieniowanie elektromagnetyczne. W czasach historycznych były one jednak często obserwowane i opisywane w wielu kulturach i kontekstach. Historia badań nad pneumopteriami rozciąga się od czasów rysunków jaskiniowych z epoki kamienia łupanego do prawdopodobnie ostatniej obserwacji w 2006 r. na południowym Atlantyku. W przeszłości ich pojawienie się uważano za zły omen, więc często przedstawiano je jako latające potwory lub monstra. Zmieniło się to dopiero wraz z nowymi metodami reprodukcji obrazu w czasach współczesnych. Dzięki swoim badaniom opublikowanym w formie książki w 2023 r. Roland Boden daje pierwsze kompleksowe wprowadzenie do natury, wyglądu i zachowania pneumopterii oraz formułuje zarys historii ich badań, opisu i recepcji.
Pneumopterien, welche auch als Wolkenwale oder -schwämme, wissenschaftlich mitunter als Pneumospongien, in älteren Abhandlungen oft als HimmelsLeviathane bezeichnet werden, waren gigantische, wolkenähnliche Lebewesen, die scheinbar bewegungs- und antriebslos frei in der Atmosphäre schwebten. Ihre Ausdehnung konnte mehrere hundert Meter betragen. Heute müssen sie wegen ihrer Empfindlichkeit gegenüber anthropogener elektromagnetischer Strahlung als ausgestorben gelten. Dagegen wurden sie in historischer Zeit häufig beobachtet und in vielen Kulturen und Kontexten beschrieben. Die Geschichte der Beschäftigung mit Pneumopterien reicht von steinzeitlichen Höhlenzeichnungen bis zur vermutlich letzten Sichtung 2006 im Südatlantik. Früher galt ihr Erscheinen als schlechtes Vorzeichen, so dass sie häufig als fliegende Ungeheuer oder Monstren wiedergegeben wurden. Dies änderte sich erst mit den neuartigen Bildwiedergabemethoden der Neuzeit. Mit seiner 2023 als Buch erschienenen Recherche liefert Roland Boden erstmals eine umfassende Einführung zu Wesen, Erscheinungsform und Verhalten der Pneumopterien und formuliert einen Abriss der Geschichte ihrer Erforschung, Beschreibung und Rezeption.
Pneumopteria, also known as cloud whales or sponges, scientifically sometimes as pneumospongia, in older treatises often referred to as celestial leviathans, were gigantic, cloud-like creatures that seemed to float freely in the atmosphere, without any motion or propulsion. They could be up to several hundred meters long. Today they must be considered extinct because of their sensitivity to anthropogenic electromagnetic radiation. However, in historical times they were frequently observed and described in many cultures and contexts. The history of research on pneumopteria ranges from Stone Age cave drawings to what was probably the last sighting in 2006 in the South Atlantic. In the past, their appearance was considered a bad omen, so they were often portrayed as flying monsters. This has only changed with new methods of image reproduction in modern times. With his research, which was published as a book in 2023, Roland Boden for the first time provides a comprehensive introduction to the nature, appearance and behavior of pneumoptera and formulates an outline of the history of their research, description and reception.
Studium wieloryba chmurowego, akwarela na papierze, szerszy krąg szkoły malarstwa w Düsseldorfie, początek XIX w.
Studie eines Wolkenwals. Wasserfarben auf Papier, Umfeld der Düsseldorfer Malerschule, frühes 19. Jahrhundert.
Study of a sky whale. Watercolour on paper, wider circle of the Düsseldorf school of painting, early 19th century
Przedstawienie penumopterium widzianego na wyspie Rodos. Warto zauważyć, że wygląd stworzenia,
niemal przypominającego kwiat, odbiega od ówczesnych konwencji obrazowania. Druk na pergaminie, początek XVII w.
Abbildung eines Pneumopteriums, welches auf der Insel Rhodos gesichtet wurde. Interessant ist hier die fast floral anmutende Darstellung,
die von den sonstigen Bildmustern der Zeit deutlich abweicht. Druck auf Pergament, frühes 17. Jahrhundert.
Illustration of a pneumopterium sighted on the island of Rhodes. Of particular note is its almost floral appearance,
which differs from other pictorial conventions of the time. Print on parchment, early 17th century.